Όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουμε τον καρκίνο. Ας κάνουμε την πρόληψη τρόπο ζωής.


Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, όπως και στην Ελλάδα, ο καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Οι πιο συχνές αιτίες θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως είναι:

    • Ο καρκίνος του πνεύμονα με 1,3 εκατομμύρια θανάτους το χρόνο
    • Ο καρκίνος του στομάχου με σχεδόν 1 εκατομμύριο θανάτους το χρόνο
    • Ο καρκίνος του ήπατος με 662.000 θανάτους το χρόνο
    • Ο καρκίνος του παχέος εντέρου με 665.000 θανάτους το χρόνο
    • Ο καρκίνος του μαστού με 502.000 θανάτους το χρόνο.

Όσον αφορά στους άνδρες οι πιο συχνές αιτίες θανάτου, με βάση τον αριθμό των θανάτων παγκοσμίως, είναι: ο καρκίνος του πνεύμονα, του στομάχου, του ήπατος, του παχέος εντέρου, του οισοφάγου και του προστάτη. Οι πιο συχνές αιτίες θανάτου στις γυναίκες είναι ο καρκίνος του μαστού, του πνεύμονα, του στομάχου, του παχέος εντέρου και της μήτρας


Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι γύρω στα 3,2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου διεγνώσθησαν το 2006, δηλαδή 300.000 περισσότερες από τις αντίστοιχες εκτιμήσεις του 2004, εκ των οποίων το 53% είναι άνδρες και 47% γυναίκες. Από στοιχεία της ίδιας μελέτης φαίνεται ότι ο  αριθμός των θανάτων έφτασε τα 1,7 εκατομμύρια (56% άνδρες και 44% γυναίκες) το 2006.


Σε ότι αφορά τις νέες περιπτώσεις οι πιο συχνές μορφές καρκίνου είναι:

    • Ο καρκίνος του μαστού με 429.900 περιπτώσεις (13,5%)
    • Ο καρκίνος του παχέος εντέρου με 412.900 περιπτώσεις (12,9%) και
    • Ο καρκίνος του πνεύμονα με 386.300 περιπτώσεις (12,1%)

Τα τελευταία χρόνια το ποσοστό επιβίωσης έχει αυξηθεί σημαντικά  για όλα τα είδη καρκίνου με εξαίρεση τον καρκίνο του πνεύμονα, του παγκρέατος και του ήπατος. Παρ’ όλα αυτά, το ποσοστό επιβίωσης  διαφέρει σημαντικά όχι μόνο από χώρα σε χώρα, και από πόλη σε πόλη, αλλά και από νοσοκομείο σε νοσοκομείο μέσα στην ίδια πόλη. Συνολικά, η 5-ετής επιβίωση υπολογίζεται ότι κυμαίνεται μεταξύ 30% και 60%.


Ο Ευρωπαϊκός κώδικας κατά του καρκίνου


Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνοντας υπόψη ότι:

 

      • ο καρκίνος παραμένει η κύρια αιτία θανάτου στην Ευρώπη,
      • το 1/3 των καρκίνων μπορεί να προληφθεί,
      • το 1/3 μπορεί να διαγνωσθεί σε αρχικό στάδιο και, εν συνεχεία, να θεραπευθεί επιτυχώς,
      • τις ευνοϊκές τάσεις στα ποσοστά θνησιμότητας για ορισμένες κοινές μορφές καρκίνου σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες προχώρησε στην έκδοση του Ευρωπαϊκού κώδικα κατά του καρκίνου

 

Ο πρώτος κώδικας συστάθηκε το 1987, πήρε έγκριση το 1988 και αναθεωρήθηκε δύο φορές το 1994 και το 2002. Ο πιο πρόσφατα αναθεωρημένος κώδικας περιλαμβάνει 6 συστάσεις που αφορούν την πρόληψη και 5 την έγκαιρη διάγνωση με στόχο τη μείωση της επίπτωσης και θνησιμότητας της νόσου.  

 

«Η Ευρώπη κατά του καρκίνου».


1. Μη καπνίζετε ή εάν καπνίζετε σταματήστε αμέσως.
2. Αποφύγετε την παχυσαρκία.
3. Κάνετε τακτικά σωματική άσκηση.
4. Αυξήστε την καθημερινή πρόσληψη από διάφορα λαχανικά και φρούτα (τουλάχιστον 5 μερίδες ημερησίως) και αποφύγετε τροφές που περιέχουν ζωικό λίπος.
5. Καταναλώστε αλκοόλ (κρασί, μπύρα ή άλλα οινοπνευματώδη) με μέτρο (συστήνονται το πολύ 2 ποτά ημερησίως για τους άνδρες και 1 για τις γυναίκες).
6. Αποφύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά και στους έφηβους. Όσοι έχουν την τάση να καίγονται στον ήλιο θα πρέπει να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα κατά την έκθεσή τους στον ήλιο σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
7. Εφαρμόσατε αυστηρά την νομοθεσία που αφορά την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες.
8. Γυναίκες ηλικίας 25 ετών και πάνω θα πρέπει να συμμετέχουν σε προγράμματα προσυμπωματικού – πληθυσμικού ελέγχου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
9. Γυναίκες ηλικίας 50 ετών και πάνω θα πρέπει να συμμετέχουν σε προγράμματα προσυμπωματικού – πληθυσμικού ελέγχου για τον καρκίνο του μαστού.
10. Άνδρες και γυναίκες ηλικίας 50 ετών και πάνω θα πρέπει να συμμετέχουν σε προγράμματα προσυμπωματικού – πληθυσμικού ελέγχου για τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
11. Συμμετέχετε σε προγράμματα εμβολιασμού για τον ιό της ηπατίδας Β.


Παράγοντες κινδύνου


Ο καρκίνος είναι κυρίως αποτέλεσμα της έκθεσης του ατόμου σε καρκινογόνους παράγοντες. Όπως φαίνεται η χρήση καπνού είναι υπεύθυνη συνολικά για το 20% των θανάτων από καρκίνο, ενώ για τις χώρες με υψηλό εισόδημα το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 30%. Στη συνέχεια ακολουθούν η κατανάλωση αλκοόλ και η υποκατανάλωση φρούτων και λαχανικών με περίπου 5% επί του συνόλου των θανάτων από καρκίνο.


Ηλικία

Οι περισσότεροι τύποι καρκίνου εμφανίζονται σε ηλικιωμένα άτομα. Αυτό κυρίως οφείλεται στο γεγονός ότι η έκθεση στους καρκινογόνους παράγοντες λειτουργεί αθροιστικά καθ΄όλη τη διάρκεια ζωής του ατόμου με αποτέλεσμα όσο αυξάνει η ηλικία να αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης κακοήθειας. Η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και ως συνέπεια η γήρανση του πληθυσμού που παρατηρείται κυρίως στις αναπτυγμένες περιοχές έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας του καρκίνου. Ο καρκίνος του μαστού, του στομάχου, του προστάτη, του οισοφάγου είναι μερικοί από τους τύπους καρκίνου η συχνότητα των οποίων αυξάνεται με την ηλικία.


Κληρονομικό ιστορικό

Η ύπαρξη ιστορικού εμφάνισης καρκίνου στην οικογένεια αυξάνει την πιθανότητα για την ανάπτυξη των καρκίνων του μαστού, ωοθηκών, προστάτη και ουροδόχου κύστεως. Στις οικογενειακές καταστάσεις που υπάρχουν αυξημένα περιστατικά καρκίνου, πιθανότατα υπάρχει ένα γενετικό υπόβαθρο. Παράλληλα όμως πρέπει να ληφθεί υπ’όψη το γεγονός ότι τα μέλη μιας οικογένειας μπορεί να υποβάλλονται στους ίδιους καρκινογόνους περιβαλλοντικούς παράγοντες.


Κοινωνικο-οικονομική κατάσταση

Υπάρχουν αρκετά, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο του ατόμου που μπορεί να ορίζεται από το επίπεδο μόρφωσης, το επάγγελμα ή το εισόδημα, είναι σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου. Συγκεκριμένα, αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού παρατηρείται στις γυναίκες της ανώτερης  κοινωνικο-οικονομικής τάξης, ενώ για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ο κίνδυνος είναι αυξημένος στις γυναίκες των χαμηλότερων τάξεων. Το ίδιο εύρημα παρατηρείται και για τον καρκίνο του πνεύμονα, όπου ο κίνδυνος εμφάνισής του είναι σχεδόν διπλάσιος στα κατώτερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα σχετικά με τ’ ανώτερα. Οι καρκίνοι του στομάχου και του οισοφάγου φαίνεται να προτιμούν τους «φτωχούς» και συγκριμένα ο κίνδυνος για τον καρκίνο του στομάχου είναι σχεδόν διπλάσιος στις «φτωχές» κοινωνίες σε σχέση με τις πιο εύρωστες οικονομικά.


Χρήση καπνού

Το κάπνισμα αποτελεί το σημαντικότερο γνωστό παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, υπολογίζεται ότι το 25% όλων των περιπτώσεων καρκίνου στην ΕΕ μπορεί να αποδοθεί στο κάπνισμα καθώς και το 80 με 90% των θανάτων από καρκίνο των πνευμόνων.
Έχει υπολογισθεί ότι ο συνολικός αριθμός των θανάτων από τη χρήση καπνού το 2005 ανήλθε σε 5,4 εκατομμύρια ανθρώπους. Αν ο αριθμός αυτός συνεχίσει να αυξάνεται με τον ίδιο ρυθμό, θα οδηγηθούμε σε 6,4 και 8,3 εκατομμύρια θανάτους το 2015 και 2030 για θανάτους αντίστοιχα.

Η χρήση καπνού συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση πολλών τύπων καρκίνου, όπως του πνεύμονα, της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του οισοφάγου και της ουροδόχου κύστης. Η ανάπτυξη του καρκίνου σε συγκεκριμένα όργανα εξαρτάται από τα σημεία που έρχονται σε επαφή τα χημικά συστατικά του καπνού. Ο αυξανόμενος κίνδυνος που παρουσιάζουν τα υπόλοιπα όργανα προέρχεται πιθανότατα από τις καρκινογόνες ουσίες που απορροφώνται στο αίμα μέσω των πνευμόνων και μεταφέρονται στο κάθε όργανο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κάπνισμα πούρου και πίπας είναι το ίδιο επιβαρυντικά για την εμφάνιση  καρκίνου του πνεύμονα, όπως το κάπνισμα τσιγάρου.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, η Ελλάδα παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών όχι μόνο ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και ανάμεσα στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες εκτιμούν ότι το ποσοστό των ενηλίκων που καπνίζουν καθημερινά φτάνει το 40%, το οποίο αυξάνεται στο 50% στους έφηβους, ενώ τα διαθέσιμα αντικαπνιστικά μέτρα  που περιστασιακά έχουν επιβληθεί εως σήμερα φαίνεται πώς έχουν αποτύχει.


Κατανάλωση  αλκοόλ

H χρήση αλκοόλ είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση πολλών τύπων καρκίνου συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού, του ήπατος, του οισοφάγου, του φάρυγγα, της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα και του εντέρου. Ο συνδυασμός καπνίσματος και κατανάλωσης αλκοόλ πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου (συνεργική δράση). Το 22% των στοματικών καρκίνων και του φάρυγγα στους άνδρες αποδίδονται στο αλκοόλ, ενώ το ποσοστό πέφτει στο 9% για τις γυναίκες. Παρόμοια διαφορά εντοπίζεται και στους καρκίνους του οισοφάγου και του ήπατος. Έρευνες αναδεικνύουν τη μακροχρόνια βλάβη που προκαλείται στο νευρικό σύστημα, στο ήπαρ και σε άλλα όργανα μετά από χρόνια κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών.

Ενώ για τους περισσότερους τύπους καρκίνου ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αυξάνεται με την αύξηση της ποσότητας που καταναλώνει κάποιος, στην περίπτωση του καρκίνου του μαστού έχει παρατηρηθεί ότι ακόμα και ένα ποτήρι αλκοόλ την ημέρα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κατά 10%. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες μεταξύ των άλλων ευρωπαϊκών χωρών με μεσαία κατανάλωση αλκοόλ, ωστόσο παρουσιάζει αύξηση της τάξεως του 8% μεταξύ του 1970 και 2003. Αξίζει να σημειωθεί ότι χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία έχουν σημειώσει αξιόλογη μείωση της τάξεως του 35% και 50% αντίστοιχα για το ίδιο διάστημα.


Διατροφή

Οι ενδείξεις για τη σχέση της διατροφής και της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου δεν είναι τόσο ισχυρές, όσο οι ενδείξεις για τη σχέση μεταξύ καρκίνου και καπνίσματος ή αλκοόλ ή έκθεσης σε χημικές ουσίες. Παρόλα αυτά θεωρείται ότι οι διατροφικές συνήθειες μπορεί να σχετίζονται με το 30% των καρκίνων στις αναπτυγμένες χώρες και πιθανώς με το 20% των καρκίνων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Για το λόγο αυτό, σοβαρή σημασία θα πρέπει να δoθεί στην υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών με στόχο την  πρόληψη της νόσου.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και τροφής πλούσιας σε λίπος συνδέεται με τον καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου. Διεθνείς μελέτες δείχνουν ισχυρή συσχέτιση μεταξύ λίπους και πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου. Αντιθέτως η υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά φαίνεται πως έχει προστατευτική δράση. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της βάσης δεδομένων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας παρουσιάζει το δεύτερο μετά την Ισπανία ποσοστό αύξησης (16,9%) στη μέση ημερήσια κατανάλωση θερμίδων ανά άτομο για το διάστημα 1970 και 2003, ενώ έχει την 3η υψηλότερη κατανάλωση θερμίδων ανά άτομο (3.666 kcal) μετά την Πορτογαλία (3.746 kcal) και την Ιταλία (3.675 kcal).


Παχυσαρκία και απουσία σωματικής άσκησης

Η έλλειψη σωματικής άσκησης και η παχυσαρκία αποτελούν παράγοντες, οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Η αύξηση της μάζας του σώματος σε συνδυασμό με την έλλειψη άσκησης ευθύνονται για το 19% των θανάτων από καρκίνο του μαστού  και για το 26% των θανάτων από καρκίνο του εντέρου. Στην Ευρώπη περίπου ο μισός πληθυσμός ενηλίκων θεωρείται υπέρβαρος, ενώ στα αστικά κέντρα ανάλογος είναι ο αριθμός των ατόμων που δεν αθλούνται.
Η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού και καρκίνων του ενδομητρίου, εντέρου, στομάχου και οισοφάγου. Οι βασικές αιτίες της παχυσαρκίας είναι κοινωνικές, προερχόμενες από περιβάλλοντα που προωθούν την καθιστική ζωή και την υπερκατανάλωση τροφών που περιέχουν υψηλές θερμίδες. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η παχυσαρκία ευθύνεται για το 40% των περιπτώσεων καρκίνου της μήτρας. Επιπλέον, σε συνδυασμό με την έλλειψη άσκησης ευθύνεται για 159.000 θανάτους από καρκίνο του παχέος εντέρου κάθε χρόνο και για 88.000 θανάτους από καρκίνο του μαστού.

Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η φυσική άσκηση και η ισορροπημένη διατροφή είναι προστατευτικοί παράγοντες στον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου και του καρκίνου του μαστού. Το περιττό σωματικό βάρος και η έλλειψη άσκησης ευθύνονται για το 1/5 με 1/3 περίπου των καρκίνων του μαστού, του εντέρου, του ενδομητρίου, του στομάχου και του οισοφάγου. Διαπιστώνεται ότι η Ελλάδα, κατά τελευταία χρόνια (1980-2003), παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες, τα οποία είναι σχεδόν διπλάσια από εκείνα των άλλων χωρών της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, το ποσοστό των ανδρών άνω των 15 ετών που είναι παχύσαρκοι φτάνει το 46% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες είναι 38%.


Φυσική καρκινογένεση

Η ακτινοβολία είναι ενέργεια που εκπέμπεται υπό μορφή κυμάτων ή ακτίνων. Η ιονίζουσα ακτινοβολία αφαιρεί ηλεκτρόνια από το υλικό (ιονισμός) και περνώντας μέσα από τα κύτταρα  στους ιστούς τους προκαλεί ζημιά. Οι ιατρικές ακτίνες X και η ακτινοβολία που εκπέμπεται από φυσικές πηγές, όπως το αέριο ραδονίου και τα ραδιενεργά υλικά είναι παραδείγματα ιονίζουσας ακτινοβολίας, η οποία προκαλεί κυρίως λευχαιμίες και δευτερευόντως άλλες κακοήθεις νεοπλασίες, όπως καρκίνο των πνευμόνων, του θυρεοειδούς και του μαστού.

Η έκθεση στη φυσική ακτινοβολία αποτελεί σε μεγάλο ποσοστό αποτέλεσμα του αερίου ραδονίου που υπάρχει στα σπίτια και το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου των πνευμόνων. Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία περιλαμβάνει ηλεκτρομαγνητικά πεδία, όπως εκείνα που εκπέμπονται από κινητά τηλέφωνα ή ηλεκτροφόρα καλώδια και την υπεριώδη ακτινοβολία (κυρίως ηλιακή), η οποία προκαλεί τις χρωμοσωμικές φθορές. Η υπεριώδης ακτινοβολία είναι αναγνωρισμένη αιτία του καρκίνου του δέρματος. Η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή υπεριώδη (UV) ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει όλες τις μορφές καρκίνου του δέρματος και κυρίως μελάνωμα. Καθοριστικοί παράγοντες της ευαισθησίας στο μελάνωμα είναι το ανοιχτόχρωμο τρίχωμα και δέρμα.


Χημική καρκινογένεση

Η περιβαλλοντική ρύπανση του αέρα, του νερού και του χώματος από καρκινογόνες χημικές ουσίες ευθύνεται για το 1-4% όλων των καρκίνων. Καρκινογόνες χημικές ουσίες στο περιβάλλον μπορεί να βρίσκονται στο πόσιμο νερό ή στη ρύπανση του εσωτερικού και περιβαλλοντικού αέρα.  Η κατανάλωση τροφίμων με χημικά, όπως οι διοξίνες, αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου.
Στο εργασιακό περιβάλλον χημικές ουσίες, όπως ο αμίαντος έχουν χαρακτηρισθεί ως καρκινογόνες. Υπολογίζεται ότι το 20–30% των ανδρών και το 5–20% των γυναικών  (ηλικίας  15–64 χρόνων) έχουν εκτεθεί σε επαγγελματικούς καρκινογόνους παράγοντες. Επίσης, εκτιμάται ότι 10% του καρκίνου του πνεύμονα και 2% της λευχαιμίας παγκοσμίως αποδίδονται σε επαγγελματικούς καρκινογόνους παράγοντες.


Βιολογική καρκινογένεση

Η δυνατότητα μερικών λοιμωδών παραγόντων να προκαλούν κακοήθεις νεοπλασίες είναι γνωστή από πολλά χρόνια. Οι ιοί της ηπατίτιδας Β (HBV) και C (HCV) μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του ήπατος μετά από χρόνια μόλυνση. Ο σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ειδικά οι υποκατηγορίες 16 και 18) αναγνωρίζεται ως η κύρια αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ο ιός του HIV/AIDS μπορεί να προκαλέσει  κακοήθεις νεοπλασίες όπως το σάρκωμα Kaposi και το Non-Hodgkin λέμφωμα.

Ένα σύμβολο για την Πρόληψη

Υποστηρίζω! Μπορείς και εσύ αν θέλεις να γίνεις Εθελοντής, Μέλος ή Φίλος και να στηρίξεις το έργο του Συλλόγου.

καρκίνος του μαστού

καρκίνος του προστάτη

καρκίνος του τράχηλου

καρκίνος του δέρματος

καρκίνος του έντερου

Κέντρο Πρόληψης